Uzman Psikolog Sümeyye Üstün’den otizm ile açıklama! Otizm neden olur? İşte bilmeniz gerekenler

Rehberlik ve Ruhsal Danışmanı Sümeyye Üstün, son periyotta büyük artış gösteren otizm ile ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Ebeveynlerin psikoterapi dayanağı almaktan çekinmemesi konusunda ikazlarda bulunan Üstün, çocuğun sonraki hayatının kalitesi için çok kıymetli olduğunu vurguladı. İşte, uzman isim Sümeyye Üstün’ün otizm ile ilgili açıklamaları…

Otizm, birinci olarak 1911 yılında Bleuler tarafından yazılan Dementia Praecox or the Group of Schizophrenias başlıklı makalesinde geçen bir kavram olmuştur. Kavram daha öncesinde farklı sözlerle farklı hallerde de söz edilmekteydi. Lakin otizm sözü oto-izm yani “kendi-cilik” manasını taşıyan bir söz olarak yaygınlık kazanmıştır. Freud’un tabiriyle bu şahıslar dürtülerini öteki istikamete yöneltmeyen, doyumu kendi vücudu üzerinden bulan şahıslardır. Bu manada otizmli çocuklardaki en temel bozukluk, ömrün başlangıcından itibaren ilgi kurmaktaki yetersizlikleridir. Bir oburunu bağlantı kurulacak bir obje üzere görememe hali de diyebiliriz.

Tarihsel süreç içerisinde otizm, Asperger Sendromu üzere farklı halleri de kapsayarak bir spektrum içinde değerlendirilmeye başlanmıştır. Yani bunu bir renk paletinin içindeki farklı tonlar üzere düşünebiliriz. Otizm denilen kavram farklı farklı formlarda görülebilen geniş bir yelpazeye sahiptir. Her çocuk bunu kendine mahsus formda yaşayabilir. Yaygın olarak konuşma yetisinde zahmet, bağlantı kurmada yetersizlik, kendi etrafında dönme ve tekrarlayan objelere ilgi gösterme, duyusal hassasiyet üzere biçimlerde sıklıkla görünür. Bununla birlikte Darwin, Einstein, Stanley Kubrick, Anthony Hopkins, Bill Gates, Andy Warhol üzere ünlü isimlere de Asperger teşhisinin yakıştırılması, otizmin apayrı bir yüzünü de göstererek kavramı daha tanınan bir hale getirmiştir.

OTİZM NEDEN OLUR?

Otizmin nedeni olarak net bir biçimde bilinmemektedir ve tek bir kaynaktan kelam edilemez. Genetik faktörler, doğum öncesi ve doğum esnasında yaşanan komplikasyonlar, annenin hamilelik sürecinde ve doğum sonrasında yaşadığı his durum bozuklukları, çevresel faktörler, beslenme, vs. üzere durumların tesirli olabildiği araştırmalarda söylenmektedir.

Bununla birlikte psikanalitik açıdan pahalandıran araştırmalar, annelerin ruhsal yapısını ve anne-çocuk alakalarını inceler. Çocuk Psikanalizi Yıllığı 2021 Oyun isimli kitabın birinci baskısında yazan ve Frances Tustin tarafından kaleme alınan makaleye nazaran, otizmli çocukların anneleriyle yapılan görüşmelerde yalnızlık temasının ağır bastığı görülür. Muharrir, bu bayanların çoğunlukla kendi memleketleri dışında öteki bir ülkede yaşayan, kocaları tarafından fizikî yahut duygusal olarak yalnız bırakılmış, veyahut duygusal açıdan derin bir kayıp yaşamış bireyler olduğu söylemektedir. Bu manada tutulmamış bir yastan kelam edebiliriz.

Tıpkı bu tutulmamış yas üzere, otizmli çocukların da kaybın yasını tutamamaları göze çarpar. Annenin (nesnenin) yokluğuna katlanmakta zorluk yaşarlar. Anne gittiğinde onu zihninde canlandırmaya devam edemez ve bu derin kayıp çok ağır bir formda tecrübelenir. Yumuşak yahut sert olabilen çeşitli objeleri sıkı sıkıya tutarak bir tıp otistik savunmaya geçerler. Bu çocuklar ne vakit ki annenin yokluğuna tahammül etmeyi öğrenir ve bedensel olarak başka kalmaya katlanabilirse o vakit gelişme de başlar. Psikoterapi bu kayıp hissinin tabir edilebilmesi, öfke ve paniğin dışa vurulabilmesi için yardımcı bir araçtır. Bu bahiste gelişim için çabuk edilmemeli, çocuğun yavaş yavaş, doğal seyrinde gelişebilmesi için sabırlı olunmalıdır.

OTİZM NASIL GEÇER? 

Otizm her olayın büsbütün geçtiği/düzeldiği bir sorun değildir. Kimi hadiselerde çok büyük oranda gelişmeler olabilirken kimi olaylarda ne yazık ki o kadar fazla gelişme olmayabilir. Lakin ebeveynler, psikoterapist ve öğretmen işbirliği ile güçlü bir takviye sistemi sağlanabilir. Böylelikle çocuk en başta inançlı bağlanma, daha sonra da anneden ayrılabilme, bağlantı kurma, duygusal tabirlerini geliştirme ve hayat uzunluğu muhtaçlık duyacak toplumsal hünerleri kazanmada büyük ilerlemeler kaydedebilir. Bunun sağlanması için özverili, sevgi dolu, canlı ve besleyici bir bakıma muhtaçlık vardır.

Otizmli çocuklar, kendilerini güçlü hissetmek için öbür kişiyi güçsüz kılmaya meyilli olurlar. Sonları aşmak, oburunu yok saymak, görmezden gelmek, kuralsız davranmak, vb. üzere davranışları yapabilirler. Kimi ebeveynler ve terapistler, bu çocukların hassas durumundan ötürü gereğinden fazla bir müsamaha içinde olabilirler. Halbuki gerçekte bu çocukların muhtaçlığı ayakları yere basan bir yaklaşımdır. Kendini yok saydırmayan, hudutlarını net çizen ve bunda dengeli davranan “güçlü” yetişkinlere muhtaçlık duyarlar.

Ancak bu durumdan kastımız sert, keskin ve çok kuralcı bir yaklaşım değildir. Sağduyulu bir ilgi, sevgi dolu kucaklama, hislerini anlayan canlı bir yaklaşım temelli olmalıdır. Hudutları bariz etmek bu tavırla birlikte gelir. Ne terapist ne de ebeveyn çocuğun öfke nöbetlerinden korkmamalıdır. Kendini ve sonlarını net bir halde çizmenin yanı sıra şefkatli ve yumuşak bir tutumu temel alır. Bu durum otizmli çocukların inançlı bağlanma sistemlerini faal eder. Çocukların korunaklı ve inançlı hissetmesi bir müddet sonra, otistik bir formda farklı objelere yönelmesini azaltır.

Otizm, hem çocuklar için hem de ebeveynler için gayret etmesi güç bir husus olabilmektedir. Ebeveynlerin psikoterapi takviyesi almaktan çekinmemesi, çocuğun sonraki ömrünün kalitesi için çok değerlidir. Zorlandığınız bahisler hakkında bir uzmandan dayanak almaktan çekinmeyin.

Sümeyye Üstün Klinik Psikolog