Hareket Hastalığı: Nedenleri, Belirtileri ve Önleme Yöntemleri

Hareket Hastalığı: Nedenleri ve Çözüm Yolları

Uçak, tren veya araba ile yolculuk yapma düşüncesi, bazı insanlar için kaygı verici bir deneyim olabilir. Bu durum, hareket hastalığı olarak bilinen bir rahatsızlığın belirtisi olabilir. Hareket hastalığı, beynimizin gözlerimizin algıladığı görüntülerle bedenimizin hissettikleri arasında bir çelişki oluştuğunda ortaya çıkar. Örneğin, bir araçta oturduğumuzda bedenimiz sabitken, dışarıdaki nesnelerin hareket ettiğini görürüz. Bu duyusal uyumsuzluk, mide bulantısı, baş dönmesi ve genel bir rahatsızlık hissine yol açar. Bazı insanlar o kadar şiddetli semptomlar yaşar ki uzun yolculuklardan kaçınmak zorunda kalır. Peki, hareket hastalığına tam olarak ne sebep olur ve nasıl tedavi edilebilir?

Hareket Hastalığı Neden Olur?

Hareket hastalığı, beynin, vücudun hareketiyle ilgili duyusal sinyalleri nasıl işlemesiyle yakından ilişkilidir. Beyin, iç kulaktan ve kas, tendon ve eklemlerdeki proprioseptif reseptörlerden sürekli olarak bilgi alır. İç kulak, dengenin merkezidir ve vestibüler sistem adı verilen bir ağın parçasını oluşturur. Bu sistem, üç çift yarı dairesel kanaldan ve sakkül ile utrikül adındaki iki keseden oluşur. Yarım dairesel kanallar, baş hareket ettiğinde içinde bulunan sıvının hareket etmesiyle, beynimize yön bilgisi gönderir. Ancak gözlerimiz bir şey görürken, kaslarımız ve iç kulağımız farklı şeyler hissederse, beyin karmaşık ve çelişkili sinyaller almaya başlar. Örneğin, bir arabada yol alırken, dışarıdaki nesneler gözlerimize hareket ediyormuş gibi görünebilirken, iç kulağımız ve kaslarımız hâlâ sabit olduğumuzu algılar. Bu durum, mide bulantısı, baş ağrıları ve genel rahatsızlık hissine neden olur.

Hareket Hastalığının Belirtileri Neler?

Hareket hastalığı belirtileri genellikle yavaş bir başlangıç gösterir ve hareket durmadıkça şiddetini artırabilir. Belirtiler arasında şunlar yer alır:

• Baş dönmesi, sersemlik hissi ve denge kaybı
• Mide bulantısı
• Kusma
• Baş ağrısı
• Soluk cilt
• Artan terleme
• Yorgunluk

Genellikle, belirtilerin geçmesi yaklaşık 20 dakika sürerken, daha şiddetli durumlarda bu süre 24 saate kadar uzayabilir.

Hareket Hastalığı Daha Çok Kimleri Etkiler?

Hareket hastalığı herkesin başına gelebilir; fakat 2 ila 12 yaş arasındaki çocuklar, hamileler ve migren geçmişi olan bireyler daha fazla risk altındadır. Bebeklerin hareket hastalığından etkilenmeleri oldukça nadirdir. Londra’daki Westminster Üniversitesi’nden Uygulamalı Psikoloji Profesörü John Golding, bunun beynin henüz göz ve kulak arasındaki ilişkiye uyum sağlayamamış olmasından kaynaklandığını belirtmektedir. Ayrıca, genetik faktörlerin de bu hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir; Golding, hastalığı yaşayan bireylerin yüzde 65’inin aile geçmişinde benzer bir durumun bulunduğunu aktarmaktadır.

Belirtiler Nasıl Önlenebilir?

Önlem almak her zaman tedavi etmekten daha etkilidir. Hareket hastalığını önlemeye yardımcı olabilecek bazı ipuçları şunlardır:

Seyahatten Önce:

• Ağır veya baharatlı yiyeceklerden kaçının.
• Kafein ve alkol tüketimini sınırlayın.
• Yeterince dinlenin ve uyuyun.

Seyahat Sırasında:

• Oturma yerinizi dikkatlice seçin: Arabadaysanız ön koltukta, gemide ortada, trende ise pencere yanında bir koltuk tercih edin.
• Horizon’a odaklanın.
• Ani baş hareketlerinden kaçının.
• Mümkünse pencereyi açın.
• Kitap okumak, film izlemek veya elektronik cihaz kullanmaktan kaçının.
• Müzik dinleyerek dikkatinizi dağıtın.
• Gözlerinizi kapatmayı deneyin.
• Bol su için.

Zencefil

Bazı araştırmalar, tablet, bisküvi veya çay olarak tüketilen zencefilin mide bulantısını ve baş dönmesini azaltabileceğini göstermektedir. Ancak Prof. Golding, bu çalışmalar arasında farklılıklar bulunduğunu vurgulamaktadır. Zencefilin etkili olmasının, bağırsakları sakinleştirmeye yardımcı olan bileşenleri sayesinde olduğunu ifade etmektedir. Yani, hareket hastalığını doğrudan durdurmuyor, fakat daha iyi hissetmenize yardımcı olabiliyor.

Kontrollü Nefes

Kontrollü nefes, sabit ve normal hızda nefes almak anlamına gelir. Prof. Golding, bu tekniğin, hareket hastalığı ilaçları kadar etkili olabileceğini belirtmektedir. Üstelik, bu yöntem ücretsizdir ve yan etkisi yoktur. Nefes alma teknikleri, beynin odaklanmasına yardımcı olurken, mide bulantısının azalmasını sağlar.

Akupresür ve Bileklikler

Bu yöntemler, akupresür noktalarına basınç uygulayarak çalıştığı iddia edilmektedir. Ancak birçok çalışma, bu yöntemlerin birçok kişi için etkili olmadığını göstermektedir.

İlaç

Hareket hastalığı ilaçları genellikle semptomları önleyici özellikte olup, tedavi edici değildir. İlaçların, yolculuktan 30 ila 60 dakika önce alınması önerilmektedir. Ayrıca, hareket hastalığını önleyici bantlar, içindeki ilaç cilt yoluyla emildiği için haplardan daha yavaş etki eder; bu nedenle, bu bantların yolculuktan yaklaşık 10 saat önce takılması gerekmektedir. İlaçların yaş sınırlamalarına dikkat edilmesi gerektiği de unutulmamalıdır.