Demir Eksikliği Anemisi ve İstiridye Mantarı: Faydaları ve Besin Değeri
Demir Eksikliği Anemisi ve İstiridye Mantarı
Vücutta yeterli miktarda demir bulunmadığında, vücudun kırmızı kan hücrelerinde oksijen taşıyan hemoglobin proteinini yeterince üretebilmesi zorlaşır. Bu durum, demir eksikliği anemisine yol açarak yorgunluk, nefes darlığı, baş ağrısı, cilt renginin solması, uzuvlarda soğukluk ve üşüme gibi belirtilerle kendini gösterir. Demir eksikliğini önlemek için sağlıklı beslenmeye özen göstermek oldukça önemlidir. Özellikle bazı besinler, demir açısından zengin olmalarıyla dikkat çeker. Haftada sadece iki porsiyon istiridye mantarı tüketmek, vücudun demir ihtiyacını karşılamak için etkili bir yöntem olabilir.
Asya mutfağının vazgeçilmezlerinden biri olan istiridye mantarı, geleneksel tıbbın yüzyıllardır şifa kaynağı olmuştur. Bu mantarlar, lif, vitamin, mineral ve diğer önemli besin maddeleri bakımından oldukça zengindir ve düşük karbonhidrat içeriğiyle, karbonhidrat kısıtlaması yapan diyetler için de uygun bir seçimdir.
İşte 1 su bardağı (86 gram) çiğ istiridye mantarının demire ek olarak besin içeriği:
- Kalori: 28
- Karbonhidrat: 5 gram
- Protein: 3 gram
- Yağ: <1 gram
- Lif: 2 gram
- Niasin: Günlük Değerin (DV) %27’si
- Pantotenik asit (B5 vitamini): DV’nin %22’si
- Folat: DV’nin %8’i
- Kolin: DV’nin %8’i
- Potasyum: DV’nin %8’i
- Fosfor: DV’nin %8’i
- Çinko: DV’nin %6’sı
Mantarlar ayrıca D vitamini ve selenyum gibi daha az miktarda başka besin maddeleri de içermektedir.
İstiridye mantarları, vücuttaki hücresel hasarı azaltmaya yardımcı olan antioksidanlar sağlar. Özütlerinde gallik asit, klorojenik asit ve naringenin gibi yedi fenolik bileşik bulunmuş olup, bu bileşikler vücutta antioksidan görevi görür. Ayrıca, bu mantarlar ergotiyonein adı verilen güçlü bir amino asidi de içerir; bu amino asidin antioksidan etkileri üzerine yapılan araştırmalar, istiridye mantarı özütünün antioksidan seviyelerini artırdığını ve yaşlı farelerde belirli iltihap belirteçlerini düşürdüğünü göstermiştir.
Dahası, 2016 yılında yapılan bir tüp çalışması, istiridye mantarından elde edilen özütün, insan atardamar hücrelerindeki oksidatif hasarı engellediğini ve muhtemelen ergotionin sayesinde LDL (kötü) kolesterolün oksidasyonunu önlediğini ortaya koymuştur. LDL kolesterolün oksidasyonu, atardamarlarda plak birikmesine ve kalp hastalığına yol açan ateroskleroz sürecinin önemli bir parçasıdır.
KALP SAĞLIĞINA FAYDALARI
İstiridye mantarları, yüksek kolesterol ve yüksek tansiyon gibi kalp hastalığı risk faktörlerini azaltarak kalp sağlığını destekleyebilir. İçerdikleri beta-glukanlar gibi lifler, kalp sağlığına fayda sağlayan bileşikler açısından oldukça zengindir. Beta-glukanlar, bağırsak bakterileri tarafından fermente edilerek, vücuttaki kolesterol üretimini azaltmaya yardımcı olabilecek kısa zincirli yağ asitleri üretir. İstiridye mantarı, diğer mantarlara göre iki kat daha fazla beta-glukan içermektedir.
2011 yılında yapılan küçük bir randomize kontrollü denemede, 20 kişiye 21 gün boyunca 30 gram kurutulmuş istiridye mantarı içeren bir çorba verilmiş ve sonuç olarak, plasebo grubuna göre trigliserit, toplam kolesterol ve oksitlenmiş LDL kolesterol seviyelerinde düşüş gözlemlenmiştir. Ayrıca, 2020 yılında yapılan bir inceleme, sekiz farklı çalışmayı değerlendirerek istiridye mantarının alımının kan şekerini, trigliseritleri, kan basıncını ve insülin seviyelerini düşürmeye yardımcı olduğunu ve bunun kalp hastalığı riskini azaltabileceğini göstermiştir.
KAN ŞEKERİ DENGESİ
İstiridye mantarları, kan şekeri seviyelerini düzenleme konusunda da yardımcı olabilir. Tip 2 diyabetli ve diyabetsiz 22 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, toz istiridye mantarının yemek sonrası kan şekeri seviyelerini düşürdüğü bulunmuştur. Araştırmacılar, mantarların vücut dokularında şeker kullanımını artırırken belirli kan şekerini yükselten proteinleri engellediğini belirtmişlerdir. 2007 yılında yapılan başka bir çalışmada, 30 tip 2 diyabet hastası üzerinde günde 150 gram pişmiş istiridye mantarı tüketmenin, açlık kan şekerini %22 ve yemek sonrası kan şekerini ortalama %23 oranında düşürdüğü gözlemlenmiştir.
Katılımcılar, mantar tedavisini 1 hafta durdurduktan sonra, açlık ve yemek sonrası kan şekeri sırasıyla ortalama %13 ve %20 oranında artmıştır. Bu tedavi aynı zamanda katılımcıların kan basıncını, kolesterolünü ve trigliserit seviyelerini önemli ölçüde düşürmüştür. 27 erkek üzerinde yapılan bir çalışmada ise, günde 3 gram toz istiridye mantarının 3 ay boyunca uygulanması, hemoglobin A1c’yi (HbA1c) önemli ölçüde azalttığı bulunmuştur. 2020 tarihli bir inceleme, bu potansiyel kan şekeri düşürücü etkilerin mantarın yüksek beta-glukan konsantrasyonuna atfedildiğini öne sürmüştür, çünkü bu tür lifler, karbonhidrat sindirimini ve emilimini yavaşlatır.
İstiridye mantarları ayrıca bağışıklık sistemini destekleme konusunda da faydalıdır. Bu mantarlardan elde edilen pleuran adlı beta-glukan lifi türünün bağışıklık düzenleyici özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir. Ayrıca, bu mantarların antiviral ve antibakteriyel etkileri de bulunmaktadır. 41 kişi üzerinde yapılan 8 haftalık bir çalışmada, günlük istiridye mantarı özü takviyesi almanın, enfeksiyona karşı koruma sağlayan interferon-γ (IFN-γ) molekülünü aktive ederek bağışıklık sistemini güçlendirdiği bulunmuştur.
