Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Kalp Damar Hastalıkları: Riskler ve Önlemler

Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Kalp Damar Hastalıkları

Dünya genelinde ölümlerin en önemli nedenlerinden biri olan bulaşıcı olmayan hastalıklar, hala önemli bir sağlık yükü oluşturmaktadır. Bu hastalıklar arasında kalp ve damar hastalıkları, ölüm nedenleri sıralamasında ilk sırada yer almakta. Özellikle kalp krizi ve inme, bu hastalıklar arasında en yaygın görülen ve en ölümcül olan iki durumdur. Şu anda dünyada yaklaşık 300 milyondan fazla insan kalp hastalığı ile mücadele etmekte, 2 milyardan fazla kişi ise kalp hastalığı riski taşımaktadır. Kalp damar hastalıkları, yılda 18,6 milyondan fazla kişinin ölümüne neden olmaktadır. Bu ölümlerin üçte biri 70 yaş altındaki bireylerde meydana gelirken, bu ölümlerin yüzde 85’i kalp krizi ve inmeye bağlı olarak gerçekleşmektedir.

Kalp Krizi Belirtileri ve Zamanlaması

Kalp krizinin genellikle ani bir şekilde gelişmesi, müdahale süresini geciktirebilmektedir. Ancak vücut, kalp krizinin habercisi olabilecek bazı belirtiler göstermektedir. Yapılan araştırmalar, en ölümcül kalp krizinin sıklıkla sabah saatlerinde yaşandığını ortaya koymuştur. Harvard Tıp Okulu’nda gerçekleştirilen bir çalışmada, sabahları kalp krizi geçirmenin, kalp dokusunun ölüm oranını yüzde 20 artırdığı bulunmuştur. Heart dergisinde yayınlanan 2011 tarihli bir araştırma, sabah altı ile öğle arasında meydana gelen kalp krizlerinin en yüksek ölüm oranlarına sahip olduğunu göstermektedir. Uzman Borja Ibanez, “Çalışmamızda sabah meydana gelen olayların daha fazla hasarla ilişkilendirildiğini gördük. Bu bağlantı oldukça güçlü,” demektedir.

Sirkadiyen Ritimler ve Kalp Krizi Riski

Harvard Tıp Okulu çalışması, sirkadiyen ritimlerin kalp krizi riski üzerindeki etkisini inceleyen ilk çalışmalardan biri olmuştur. Bu bulguları güçlendiren birçok takip çalışması da bulunmaktadır. 2020 yılında Trends in Endocrinology and Metabolism dergisinde yayınlanan bir çalışma, modern yaşam tarzlarının sirkadiyen sistemde bozulmalara neden olduğunu ve bunun kardiyovasküler işlevi olumsuz etkilediğini göstermiştir. Sabahları sirkadiyen sistemin, kan pıhtılarının parçalanmasını önleyen daha yüksek sayıda PAI-1 hücresi ürettiğine inanılmaktadır. Kandaki PAI-1 hücrelerinin seviyesi yüksek olduğunda, kalp krizine yol açabilecek bir kan pıhtısının oluşma riski de artmaktadır. Harvard Tıp Okulu araştırması, sabah altı ile öğle arasında kalp krizi geçiren hastaların, günün ilerleyen saatlerinde kalp krizi geçiren hastalara göre daha yüksek PAI-1 hücrelerine sahip olduğunu belirtmektedir.

Kalp Krizi Riskini Artıran Durumlar

Kalp krizi riskini artıran bazı durumlar konusunda uyarılarda bulunan Profesör Srinath Reddy, belirli alışkanlıkların bu riski artırabileceğine dikkat çekmektedir. Bir kişi, birkaç koroner risk faktörüne sahipse; yeterince uyumuyorsa, susuz kalıyorsa ve egzersiz yapıyorsa, bu durumlar kalp krizine yol açabilecek bir yırtılmaya neden olabilir ve büyük bir pıhtı oluşumunu tetikleyebilir. Bu nedenle, sabahları kalp krizi riskini azaltmak için iki temel yöntem bulunmaktadır:

• İyi bir gece uykusu almak ve
• Sabah egzersizlerini ertelemek.

Uyku ve Egzersiz Düzeneği

7 Saatten Az Uyuyorsanız Dikkat! ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), her gece 7 saatten az uyuyan yetişkinlerin kalp sağlığı ile ilgili sorunlar yaşama riskinin daha yüksek olduğunu açıklamaktadır. Uyku yoksunluğunun, kalp krizlerinin bilinen habercilerinden biri olan tansiyon sorunlarına yol açabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle, uyku kalitesi ve süresi üzerinde durulması önemlidir.

Egzersiz Yaparken Dikkat! Esnek bir çalışma programına sahip olan bireylerin öğleden sonra egzersiz yapmaları veya sabahları hafif egzersizlerle başlamaları önerilmektedir. Yüksek yoğunluklu egzersizler, dolaşım sistemine zarar verebileceğinden, ani kalp durması veya ölüm riskini artırabilir. Cleveland Clinic, “Kronik doğa sporları eğitimi ve dayanıklılık etkinliklerinde yarışmanın kalp hasarına ve ritim bozukluklarına yol açabileceğini” belirtmektedir.