Şakir Paşa Ailesi: Osmanlı’nın Skandalları ve Mucizeleri

Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar

NOW TV’de Aralık 2024’de yayın hayatına başlayan “Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar” dizisi, her yeni gelişme ile gündemdeki yerini korumayı başarıyor. Dizi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine ışık tutarken, Şakir Paşa ailesinin hikayesini de derinlemesine ele alıyor. Adana’da valilik yapan Kabaağaçlızade Mehmet Şakir Paşa etrafında gelişen olaylar, izleyicilerin dikkatini çekti. Ancak, dizinin yayına girmesiyle birlikte isim karışıklığı ortaya çıktı. Adana’da, Mehmet Şakir Paşa adını taşıyan iki vali bulunuyor: Birinci vali, şehrin birçok yerinde adı anılan, ikinci vali ise gelinine cinsel saldırıda bulunan kişi.

Birinci vali hakkında bilgi sahibi olmayan bazı vatandaşlar, Adana’da ismi geçen valinin ‘tecavüzcü’ vali olduğunu düşündü. Küçük Saat Gazetesi’nin yazarı Barış Avcı, bu kafa karışıklığını köşesine taşıyarak, Adana’da ismi sıkça geçen valinin gerçekten çalışkan vali olan Mehmet Şakir Paşa olduğunu, ismi tecavüzle anılan valinin ise dizisi çekilen vali olduğunu vurguladı. Avcı, şunları yazdı: “Şimdi adım adım giderek kafa karışıklığını gidereceğiz ve ‘çalışkan’ olduğu için genellikle unutulan Şakir Paşa ile ‘renkli ve aksiyonu bol’ olduğu için daha çok anımsanan Şakir Paşa’yı kronolojik olarak ele alacağız. Bu yazımda, şehir tarihi hakkında önemli eserler kaleme alan Sedat Memili’nin geçmiş yıllarda yazdığı makalelerden faydalanacağım.”

BİRİNCİ VALİ ŞAKİR PAŞA (ÇALIŞKAN)

Adana’da görev yapan ilk Şakir Paşa, Ocak 1890 – Temmuz 1891 tarihleri arasında vali olarak görev yapmıştır. Birinci Şakir Paşa, ‘çalışkan’ kimliğiyle bilinen ve günümüzde adı bir semtte, (şimdi kapatılan) havalimanında ve okulda yaşatılan validir. 1,5 yıllık görev süresinde, nehir yataklarının ıslahı, sel felaketlerinin önlenmesi ve tarımsal üretimin artırılması gibi devrim niteliğinde projelere imza atmıştır.

ALMAN DEMİRYOLCULARI ADINA ‘DURAK’ YAPMAK ZORUNDA KALDI

Vali Şakir Paşa, görev yaptığı dönemde Adana’da halen aynı isimi taşıyan Şakirpaşa Mahallesi’nin D/400 karayolu kavşağında bulunan ve yıllar sonra restore edilen konakta ikamet ediyordu. Osmanlı İmparatorluğu, demiryolu güzergâhını ve taşımacılığı Almanlar’a ihale etmişti. Almanların döşediği demiryolu güzergahı, Osmanlı Payitahtı’nın Adana temsilcisinin konağı civarından geçerken, Vali Şakir Paşa bu durumu saygısızlık olarak değerlendirdi ve şirket yetkililerine bir talimat verdi: Tren geçişlerinde, Vali Şakir Paşa’nın konağının civarında tren siren çalarak duracak ve Valilik makamına saygı gösterecekti.

Ancak, 1890’larda bahsi geçen bölgede tren istasyonu inşası gerektirecek bir yerleşim yoktu. Mersin yönünden gelen tren, Vali’nin konağını geçtikten birkaç kilometre sonra Adana istasyonuna ulaşıyordu. Kısacası, ‘emir demiri’ o dönemde de kesiyordu. Fakat pratik Alman zekası, bu talebe ekonomik bir çözüm buldu. Mersin yönünden gelirken Adana’ya yakın Zeytinli ve Şehitlik’e standart istasyon binaları inşa eden firma, ‘Şakir Paşa Konağı’na gelince istasyon değil ‘durak’ inşa etti. Böylelikle ‘Şakirpaşa Tren Durağı’, yıllarca otobüs durağından hallice bir sundurma olarak hizmet verdi.

Yazar Sedat Memili, Vali Şakir Paşa’nın ‘makama saygı’ talebi karşısında yaşananları şöyle anlatıyor: “Yük ve yolcu trenleri Adana Merkez Garından hareket edip henüz hızlanmışken yeniden yavaşlamaya başlamaları hem teknik olarak zor hem de psikolojik olarak ağırlarına gidiyordu. Valiyi (yerel otoriteyi selamlamak) zorlarına gidiyordu. Kendileri de o yöreyi istasyonun bir durağı yaparak çözüm buldular. Böylelikle, Vali Şakir Paşa’ya selam vermek için değil, sözde durak olduğu için duruyorlardı. Şakir Paşa Tren Durağı, devlete olan saygının bir sembolü olarak orada durmaktadır.”

FAHRİ PELİT’TEN BİR ÇALIŞKAN VALİ PORTRESİ TALEBİ

Eski bir atasözünde denildiği gibi, ‘İyilik yap denize at, balık bilmezse Halık/Allah bilir!’ Bu çalışkan valinin günümüzde adı dışında bir görseline ulaşmak ise maalesef ki mümkün değil. Ayrıca, Adana’nın görsel geçmişini günümüze taşıyan ressam Fahri Pelit’ten, bu valinin temsili bir portresini talep etmekteyim. Adana’nın sulama ve tarımsal alanında önemli projelere imza atan bu valimizin bir portresi çizilmeyi çoktan hak ediyor.

İKİNCİ VALİ ŞAKİR PAŞA (TECAVÜZCÜ)

Adana Valiler tarihinin ikinci Şakir Paşa’sı, Kasım 1897 – Mart 1898 tarihleri arasında yalnızca 4 ay vali olarak görev yapmıştır. Tam adı, Kabaağaçlızade Mehmet Şakir Paşa’dır. Kısa görev süresinde Adana’da herhangi bir iz bırakmamış olmasına rağmen, ‘avantür filmlere senaryo olacak‘ bir hayat hikâyesine sahiptir. İlk (çalışkan olan) Vali Şakir Paşa’nın aksine, bu vali o kadar çok hatırat bırakmıştır ki aklınız şaşar. Elinizi nereye atsanız, ‘Adana Vali Vekili ve Kumandanı Saadetlü Şakir Paşa Hazretleri’nin görseline ulaşmanız mümkündür. Televizyon dünyası, geç keşfettiği bu renkli simanın yaşamının bir bölümünü beyaz cama taşımaya karar verdi: “Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar” (Now TV).

Dizinin tanıtımları başladığında, işittiği her skandalı Adana’ya eklemlemeye hazır olanlar, bu kez de ellerini çabuk tuttu. Adana’da bazı kalem erbabı isimler de bu yanlış kervanına katıldı; “Dizisi çekilen tecavüzcü Adana Valisi’nin adı bir mahallede, kapanan havalimanında, yaşadığı konakta yaşatılıyor.”

İŞTE ŞAKİR PAŞA AİLESİ’NDE SİZİ BEKLEYEN O HİKÂYE

Sinema ve televizyon dünyasında yapımcıların en çok çekindiği konu, tonla masraf edip çektikleri işlere dair sağda solda spoiler verilmesidir. Ancak, Osmanlı tarihine edebiyat dünyasına hobi olarak bile ilgisi olan hemen herkesin bildiği bir aile dramıdır hikâyenin özü. Bürokrasi yaşamından elini eteğini çekip köşke yerleşen Şakir Paşa, oğlu Cevat’ın İtalya’da evlendiği gelinine ‘musallat’ olur ve ona cinsel istismarda bulunur. Yıllar sonra, Türkiye’nin en ünlü yazarlarından biri olacak olan oğlu Cevat Şakir Kabaağaçlı, bu durumun sonuçlarıyla yüzleşmek zorunda kalır ve katil olur. Dizide ne kadarının işleneceği belli değil ama katil oğul, babasını öldürdüğü için 15 yıl hapis cezasına çarptırılır. 7 yıl sonra verem hastalığına yakalanınca cezası affedilir, ancak bu kez de sürgüne mahkûm olur. Halikarnas Balıkçısı mahlaslı Cevat Şakir Kabaağaçlı, bu ünlü babanın adından günümüzde yaşayan torun ve evlatlardan yalnızca birisidir.

Evet, sözün başına dönelim. Adana Valiler tarihinde bulunan iki Şakir Paşa’dan yalnızca dört ay görev yapan ikincisinin yaşam hikâyesinin bir bölümünü izleyeceksiniz Now TV’deki dizide. Ve dizide flashback yaşanmazsa, Şakir Paşa’nın yalnızca dört ay görev yaptığı Adana’ya dair hiçbir detay izleyemeyeceksiniz.

VE ŞU KARIŞIKLIĞA ARTIK BİR SON VERİLSİN

Adana’da Alman şirketinin ‘valilik makamına saygıdan’ adına tren durağı inşa ettirdiği, yaşadığı konağın bulunduğu bölgeye kurulan mahalleye ve aynı mahalleye 1937’de inşa edildiği için uluslararası havalimanına, bir meslek okuluna adı verilen Şakir Paşa ayrı, yalnızca dört ay görev yapıp hiçbir iz bırakmadan geçip giden ve sonrasında ‘tecavüzcü’ diye anılan Kabağaçlızade Mehmet Şakir Paşa ayrıdır. Umarım bu karışıklık artık anlaşılmıştır.