Gençlerde artan internet bağımlılığına karşı ailelere ihtar

Ankara Etlik Şehir Hastanesi Psikiyatri Kliniği Eğitim Sorumlusu Prof. Dr. Kadir Özdel internet bağımlılığına yönelik müracaatlarda artış yaşadıklarını belirterek “Aileler yaş küçüldükçe riskin büyüdüğünü akılda tutmalı. Bir ebeveyn 10 yaşındaki çocuğunun pazar yerinde istediği üzere gezip tozmasına müsaade vermez. Toplumsal medyayı da pazar yeri üzere düşünerek, çocuğun istediği üzere hareket etmesine müsaade verilmemeli.” dedi.

Özdel, AA muhabirine yaptığı açıklamada, gereksinim olmayan bir durumun kişi için gereksinim haline dönüşmesinin, tek bir alanın ömrün başka alanlarını da işgal etmesinin “bağımlılık” şeklinde tanımlandığını söyledi.

İNTERNET DE BAĞIMLILIK OLABİLİR!

İnternetin de bağımlılık olabildiğini anlatan Özdel, “İnternet bağımlılığı da kişinin internette, internete bağlı aygıtlarla geçirdiği vaktin hem olağandan daha fazla muhtaçlık haline gelmesi hem de bunun öbür hayat alanlarını, fonksiyonlarını kısıtlayarak işgal etmesidir.” bilgisini verdi.

Herkesin ömründe aile, eğitim, iş hayatı, arkadaşlık münasebetleri üzere etkin olduğu alanların bulunduğunu lisana getiren Özdel, bir kişinin arkadaşlarıyla yüz yüze görüşmemeye başlaması, ailesiyle bağlantısının berbatlaşması, okul muvaffakiyetinin düşmesi ve bu alanlardan çaldığı vakti internette çevrim içi olmak için harcamasının, bir şeylerin yolunda gitmediğine işaret ettiğini belirtti.

İLETİŞİM BOZUKLUKLARINA DİKKAT

Prof. Dr. Özdel, bağımlılığa yönelik davranış ve irtibat bozukluklarının gençlerde daha erken periyotta görüldüğünü, yetişkinlerde ise sürecin biraz daha sinsi ilerlediğini söyledi.

Yoksunluk hissinin, internet bağımlılığının ana göstergelerinden olduğuna işaret eden Özdel, “İnternete ulaşamadığında gerilime girme, ona ağır bir ulaşma dileği yaşama, bunun için ömründe öteki yapması gerekenleri feda etme üzere davranış durumları ortaya çıkıyor.” diye konuştu.

KOLAY ULAŞABİLMEK DAHA FAZLA BAĞIMLILIĞA YOL AÇIYOR

Bütün ruhsal sorunlarının biyolojik, ruhsal ve toplumsal bağlamda ele alınması gerektiğini lisana getiren Özdel, şöyle devam etti:

“Hepimiz insan olarak birtakım bağımlılıklar geliştirmeye adayız, bu kozmik bir şey. Burada bunu kolaylaştıran birtakım faktörler olabilir. Örneğin, kişinin külfete tahammül edemeyen bir yapısının olması, sorun çözme marifetlerinin yeterli gelişmemesi, bir şeye kolay kolay ulaşması ve bunun düzgün denetlenmemesi, o davranışın, hususun, uygulamanın kolay ulaşılan bir öge olarak popülerlik kazanmasına ve daha fazla bağımlılığa yol açmasına neden olabilir.”

CİDDİ ARTIŞ VAR

Özdel, bilhassa son 10 yıldır internet bağımlılığında önemli artış olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:

“Bu mevzuda psikiyatri kliniğimize de müracaatların arttığını gözlemliyoruz. Bilhassa 18-24 yaş ortası genç erişkinlere hizmet sunan, psikoterapi uygulamalarının yapıldığı ünitemiz var, buraya da müracaat eden birçok kişinin olduğunu görüyoruz. Ayrıyeten internet üzerinden kumar oynama davranışı, bu bağımlılıkla ilgili de başka bir tedavi ünitemiz var. İnternet bağımlılığı çok boyutlu bir öge. Bireyler, çevrim içi oynanan oyunlarla ilgili bağımlılık davranışı geliştirebiliyor. Bunun dışında kumar, cinsellik, toplumsal medya uygulamaları yahut kümeler üzerinden bağımlılık davranışı ortaya çıkabiliyor. Yani aslında internet tek başına sorunun kendisi olmaktan fazla, sorun olan öbür durumların, davranışların ortaya çıkışı için bir araç misyonunu görüyor. Örneğin, kumar bağımlılığı daima vardı ancak bu bireyler için internet üzerinden daha kolay ulaşılabilir hale gelince sorunun büyümesine de yol açıyor.”

Prof. Dr. Özdel, gençlerin internette, toplumsal medyada zorbalığa maruz kalabildiğini, kumar, istismar, birtakım oluşumlara, kümelere dahil olarak suça sürüklenme üzere risklerle karşılaşabildiğini vurguladı.

DENETİMSİZ VE RİSKLİ BİR ALAN

İnternetin günlük hayattakinden çok daha kontrolsüz bir ortam olduğunun altını çizen Özdel, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Sosyal medyayı, Orta Çağ’ı anlatan sinemalardaki pazar yerlerine benzetiyorum. Birebir ortamda hastalıktan, vebadan ölmek üzere olan şahıslar, bir tarafta kahkaha atanlar, bir tarafta bağırıp çağıran, bir tarafta da bir şeyler satmaya çalışanlar… Rastgele bir standart, denetleme yok, herkes kendi hukukunu işletmeye çalışıyor, bu türlü bir kaos var. Aslında çağdaş toplum aşikâr bir denetleme sistemine ulaşmışken, toplumsal medyayla yine denetlenmeyen, çağdaş toplum öncesi toplumsal durumlara hakikat bir geri gidiş olduğunu düşünüyorum. Bu da birçok toplumsal alan açısından riskler barındırıyor.”

Sosyal medyada şiddet, vahşet içerikli manzaraların paylaşılmasının, bir cinayetin, şiddet olayının tüm ayrıntılarıyla verilmesinin toplum üzerinde olumsuz tesirler yarattığına dikkati çeken Özdel, şöyle konuştu:

“Toplumun büyük kısmının acı, keder içinde gözlediği bir olayın ayrıntılarının anlatılması, muhakkak bir noktada aslında onun propagandası üzere bir fonksiyon görüyor. Örneğin, bir cinayetin, intiharın detaylı biçimde anlatılması, buna hassasiyeti olan bir küme kişinin bunu yapma ihtimalini artırabilir. Birtakım şeylerin, yapılabilir olabilir, kabul edilebilir bir şeymiş üzere algılanmasına yol açabilir. Bu yüzden de internet, toplumsal medya açısından denetlenme problemi kıymetli.”

İNTERNET BAĞIMLILIĞININ TEDAVİSİ MEVCUT

Sorumlu internet kullanımı konusunda ailelere, topluma ve bu alandaki yöneticilere misyon düştüğünü belirten Özdel, “Sosyal medya ve internet üzerinden ulaşılabilen mecralardaki kontrolün artırılması gerekiyor. Bu yalnızca kanunlarla olabilecek bir şey değil, bizlerin de şuurlu olması değerli.” dedi.

Özdel, ailelere internet kullanımı konusunda şu ikazlarda bulundu:

• Aileler, bilhassa yaş küçüldükçe riskin büyüdüğünü akılda tutmalı.

• Çocuğun yaşına uyumlu içeriklerle karşı karşıya kalması konusunda hassas olmalı.

• Örneğin, bir ebeveyn 10 yaşındaki çocuğunun pazar yerinde istediği üzere gezip tozmasına müsaade verir mi? Hayır. Toplumsal medyayı da bir pazar yeri üzere düşünerek, çocuğun istediği üzere hareket etmesine müsaade verilmemeli, elinden tutarak ya da nerede olduğunu gözlemleyeceğiniz bir ortamda buna müsaade vermelisiniz.

• Yaş ilerledikçe bununla ilgili kontrol gevşer elbette ancak 17 yaşında da olsa çocuğunuza bir meskene giriş saati koyar, dışarda kimlerle birlikte olduğunu bilmek istersiniz. Tıpkı şey toplumsal medya için de geçerli.

Etlik Şehir Hastanesinde hem çocuk-ergen hem de erişkin psikiyatri kliniklerinin bulunduğunu anlatan Özdel, ailelerin, erken çocukluk yaşlarından itibaren erişkin periyoda kadar, internet kullanım bozukluğu, bağımlılığına yönelik problemlerde da kendilerine başvurabileceğini söyledi. Özdel, “Bu meşakkatlerle bize başvuran bireylere detaylı bir kıymetlendirme yapıyoruz ve psikoterapi müdahalelerinde bulunuyoruz.” diye konuştu.

Çocuk, ergen ve genç erişkinlerde ailelerin de yardımını alarak ilerlediklerini, tekliflerde bulunduklarını belirten Özdel, internet kullanım bozukluğu bulunan şahıslara, öteki ömür alanlarında daha fonksiyonel olabilmeleri ve sorun çözme hünerlerini geliştirebilmeleri için dayanak verdiklerini kaydetti.