Uykusuzluğun Nedenleri ve Çözüm Önerileri

Uykusuzluk: Nedenleri ve Çözüm Önerileri

Birçoğumuz zaman zaman uykuya dalamama ya da gecenin bir yarısında uyanma sorunlarıyla karşılaşabiliyoruz. Uykusuzluk ya da insomnia, hayatımızın farklı dönemlerinde hepimizi etkileyen yaygın bir sorun. Ancak bazı bireyler için bu durum, kısa süreli bir rahatsızlığın ötesine geçerek daha ciddi bir hale gelebiliyor. Uykusuzluğun altında yatan bazı temel sebepler arasında yaşlanma, gece tuvalete sık çıkma ihtiyacı, menopoz gibi hormonal değişiklikler ve düzensiz çalışma saatleri yer alıyor.

BBC’de yayımlanan Inside Health programında uzmanlar, uykusuzlukla başa çıkmanın bazı ilginç yollarını paylaştı. İşte bu uzmanların dikkat çektiği bazı öneriler:

• Dr. Faith Orchard, Sussex Üniversitesi Psikoloji öğretim üyesi: “Uyuyamadığımda, genellikle beynimin aşırı düşünmesi ve fazla çalışmasından kaynaklı bir sorun yaşıyorum. Bu yüzden bir kitap alıp okumaya başlıyorum; bu, zihnimi biraz daha rahatlatıyor.”
• Dr. Allie Hare, İngiliz Uyku Vakfı Başkanı ve Londra’daki Royal Brompton Hastanesi’nde uyku tıbbı uzmanı: “Uyuyamadığımda, çoğu zaman kocamın horlaması nedeniyle rahatsız oluyorum. Bu durumda ‘uyku boşanması’ tekniğini uygulayıp başka bir odaya geçiyorum.”
• Colin Espie, Oxford Üniversitesi uyku sağlığı profesörü: “İyi uyuyamadığımda kalkıp, yatağıma geri dönüyorum. Genellikle aklımda düşünceler olduğu için bu durum sıkça yaşanıyor ve çoğu insanın da benzer deneyimler yaşadığını düşünüyorum.”

Prof. Espie, insomniayı şu şekilde tanımlıyor: “Kötü geçen bir gece birkaç geceye, ardından birkaç haftaya, daha sonra da üç ay ya da daha uzun bir süreye dönüşürse, buna insomnia diyoruz.” Dr. Orchard, insomnianın farklı şekillerde kendini gösterebileceğini belirtiyor: “Genellikle uyuyamamak diye düşündüğümüz bu durum, aslında uykuya dalma ve uykuda kalma ile ilgili. Bazı bireyler gece ortasında uyanıp tekrar uyumakta zorlanırken, kimileri sabah erken uyanıp yeniden uykuya dalamıyor.” Dr. Hare, insomnia belirtilerinin oldukça yaygın olduğunu ve insanların yaklaşık %50’sinin bu sorunla karşı karşıya kaldığını ekliyor. Eğer üç aydan fazla bir süre boyunca haftada üç veya daha fazla gece uykuya dalmakta zorlanıyorsanız ve bu durum günlük yaşamınızı olumsuz etkiliyorsa, profesyonel bir yardım alma zamanı gelmiş demektir.

Dr. Hare, öncelikle eczaneden yardım almayı, ardından doktorunuza danışmayı ve uyku konusundaki dijital kaynakları araştırmayı öneriyor.

Beyinde Uykusuzluğa Neden Olan Faktörler

Dr. Orchard, uykuya dalmamıza ve uyanmamıza yardımcı olan iki temel sürecin olduğunu belirtiyor: “Bunlar, uyku hormanları ve gün boyunca biriken baskıdır. Bu iki süreç iyi bir şekilde hizalanmadığında, örneğin öğleden sonra veya akşam uykusu uyuduğumuzda, uykuya dalmamız daha da zorlaşabiliyor.” Ayrıca, insomnianın stres gibi dışsal tetikleyicilerin de etkisi altında olabileceğini vurguluyor.

Prof. Espie, uykusuzluğun evrimsel bir yönü olduğunu da ifade ediyor: “Hala uykuya büyük ölçüde bağımlıyız. Evrim, uykuya olan ihtiyacımızı sona erdirmedi; aslında büyük beyinlerimizin ihtiyaç duyduğu destek nedeniyle daha fazla uykuya ihtiyacımız var.” Beynin, tehditlere karşı tepki vermek için bizi uyanık tutma eğiliminde olduğunu söyleyen Prof. Espie, “Eğer aklınızda bir sorun varsa, beyniniz uyanık kalmanızı ve sizi kaygılandıran konuları düşünmenizi teşvik eder.” diyor.

Dr. Hare, bazı sağlık problemlerinin de uykusuzluk üzerindeki etkilerini vurguluyor. “Uykusuzluk çeken bireyler arasında tek tip bir profil yok. Kronik sağlık sorunları veya sürekli ağrıları olan insanlar, uykuya dalma konusunda daha fazla zorluk yaşayabilir. Insomnia genellikle kaygı, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklarla birlikte ortaya çıkıyor.” Profesör Espie, yaşın da uykusuzluk üzerinde etkili bir faktör olduğunu belirtiyor: “Uyku düzenimiz yaşla birlikte değişiyor. Vücut saatimiz de yaşlandıkça uyku kalitemiz ve derinliğimiz azalıyor. Genç bireyler geç yatarken, yaşlılar daha erken yatıp sabah erken kalkmaya eğilimli oluyorlar ve tekrar uykuya dalmakta zorlanıyorlar.” Ayrıca, genetik faktörlerin de insomnia üzerinde etkili olabileceğini ekliyor: “Strese karşı duyarlılık, aşırı tahrik olma gibi durumlar aileden aktarılabiliyor. Gececi veya gündüzcü olma özellikleri genetik olarak kalıtılabilir; ancak insomniada birçok başka faktör de rol oynayabiliyor.”