Son günlerde hedonik açlığa dikkat! Toplumsal medyadan yayılıyor…

Sosyal medya ve reklamlarda karşılaşılan yemek görsellerinin hedonik açlığa neden olduğu konuşuluyor. Biyolojik açlıktan farklı bir durum olan ‘hedonik açlık‘ hakkında Doç. Dr. Çiğdem Arslan önemli açıklamalarda bulunarak depresyon üzere durumlarda bu sorunun tetiklenebileceğini Yasemin.com okuyucularına özel açıkladı.

Hedonik açlık kavramının beraberinde obezite yahut öteki sıhhat problemlerinin ortaya çıkma durumun olduğu görülüyor. Küçük yaşlardan itibaren ortaya çıkabilen hedonik açlık konusunda Doç. Dr. Çiğdem Arslan önemli bilgilendirmelerde bulundu.

Öncelikle hedonik sözcüğünden bahseden Doç. Dr. Çiğdem Arslan, “Hedonizm Yunanca’da ‘hedon’ zevk sözcüğünden geliyor. Yani, ‘hedonizm’ biraz zevk düşkünlüğü demek. Hedonik açlık da aslında sahiden aç olduğumuz için değil, zevk alacağımızı düşündüğümüz için ve beynimizdeki zevk yolaklarını beslemek için yediğimiz besinlerle bağlı bir durum.” tabirlerini kullandı.

Hedonik açlığın “Yaşamak için yemek değil, yemek için yaşamak.” olduğunu belirten Doç. Dr. Arslan, insanı hayvandan ayıran noktanın zevk almak olduğuna değinerek “Yani yalnızca ağaçtan elma toplayalım, günlük kalori muhtaçlığımızı alalım ya da bir hayvan avlayalım, protein muhtaçlığımızı karşılayalım değil; bu yemekleri süslüyoruz, güzelleştiriyoruz… Arkadaşlarımızla tıpkı sofraya oturuyoruz.” sözlerine yer verdi.

Doç. Dr. Arslan, patolojik olan noktanın nitekim aç olmama durumunda ortaya çıktığını ve besinin imgesiyle popülerize edilmesi durumunda ortaya çıktığını aktardı.

Kadınlarda premenstrüel sendrom periyodunda ortaya çıkan tatlı krizlerini örnek gösteren Arslan, hedonik açlığın en sık ortaya çıktığı durumların gerilim altında olunan devirler olduğuna işaret etti. Depresyonda, birtakım kayıplar yaşama durumunda, işle ilgili sorunlar ortaya çıktığında hedonik açlığın tetiklenme durumunun olduğuna dikkat çeken Arslan, “Bilimsel çalışmaların gösterdiği kadarıyla hedonik açlıktan en çok etkilenen kümeler bayanlar ve ne yazık ki çocuklar günümüzde toplumsal medya ve televizyonun tesiriyle.” açıklamasında bulundu.

SÜSLÜ BİR YEMEK DOPAMİNİN SALGILANMASINA TESİR EDER

Hedonik açlık durumunun sonucunda sıhhatsiz beslenme ve obezite durumunun olduğunu belirten Doç. Dr. Çiğdem Arslan, hedonik açlığa yatkınlığı olan bireylerde öbür bağımlılıklara da yatkınlık durumunun olduğunu aktardı.  Hoş bir olay yaşandığında beyinde dopamin salgılandığını belirten Arslan, “Bu dopamin mutlulukta direkt alakalı, şöyle anlatayım size; olağanda besin bir ünite dopamin salgılatıyorsa, biraz süslü ve hedonik açlığı tetikleyici bir besin iki ünite dopamin salgılatabilir. Biz bu gıdayı arkadaşlarımızla çok keyifli bir ortamda bir deniz görünümünde alırsak beş ünite dopamin salgılatabilir.” cümlelerini kullandı.

Doç. Dr. Çiğdem Arslan, “Vücut dopaminle, yani memnunlukla ilişkiyi besin üzerinden kurduğu vakit bu bir bağımlılık da yapıyor.” kelamlarıyla hedonik açlığın temelindeki bu durumu vurgulayarak “Bu hem psikiyatrik hastalıklara ve bağımlılık süreçlerine kişiyi epeyce yatkın hale getirirken bir yandan da çağımızın vebası obezitenin de önemli bir sorumlusu oluyor.” açıklamasında bulundu.

Kişinin sağlıklı beslenmediğini düşünmesi durumunda kesinlikle bir uzman yardımı alması gerektiğini söyleyen Arslan, beslenme ve metabolizmanın bir bütün olduğunu aktararak şu kelamlara yer verdi:

“Örneğin, bize obezite cerrahisi için ya da kilo fazlalığı için başvuran hastaları nasıl kıymetlendiriyoruz? Öncelikle bunların psikiyatrik ölçekleri var. Bu hastada bir yeme bozukluğu var mı? Bir hedonik açlık durumu var mı? Bu durumu çeşitli testlerle ölçeklendirmek gerekiyor. Olağan ki, bir psikoterapi tarafı olduğu üzere, bazen bu dopamin eksikliği had safhadaysa kişi depresyondaysa bunu ilaçlarla desteklemek gerekebiliyor. Yani durum aslında midenizde değil, beyninizde olabilir. Kesinlikle bir uzman yardımı almalısınız.”

BEYİN YEMEĞİ ‘ÖDÜL’ GÖREBİLİR

Çocukluk çağlarında yeme alışkanlıklarının şekillendiğinden bahseden Doç. Dr. Arslan, “Baba eve gelirken çikolata getiriyor ya da anne çocuk ağladığı vakit ‘hadi sus sana bir tane şeker’ diyor. Bakın bunlar daima beyindeki dopaminle yemeği ya da tatlıyı ilişkilendiren şeyler.” diyerek yetişkin çağda bu durumun çok güç düzeltildiğini aktardı. Doç. Dr. Arslan, özellikle aile içinde yemek yemeyi ‘ödül’ olarak sunmanın, yetişkin çağda yeme bozukluklarının ortaya çıkma riskini yükselttiğini vurguladı.

Sosyal medyada karşılaşılan görsellerin hedonik açlık durumuna tesiri konusunda açıklamada bulunan Arslan, “Şimdi bilimsel çalışmalar gösteriyor ki yemek yememize gerek yok. Bir yemek gördüğümüzde, hoş bir yemek yemeyi düşündüğümüzde bile insülin salgılıyoruz. Yani büsbütün hormonal altyapısı olan bir şey. O yüzden olağan ki toplumsal medya görselleri, daima çok çeşitli yemek programları izlemek bunu tetikleyebilir lakin hepimiz hoş bir yemek gördüğünüzde bunu canımızın istemesi, acıktığımızı hissetmemiz olağan. Mesela çok açken alışverişe çıktığımızda fazla gereksiz abur cubur sepete atıyoruz. Bunları biraz kendimize telkin etmemiz gerekiyor olağan ki. Dikkatli olmak gerekiyor.” sözlerini kullandı.

Hedonik açlığı olan birinin anlaşılması noktasında açıklamada bulunan Doç. Dr. Çiğdem Arslan, şu kelamları kullanarak konuşmasını tamamladı:

“Hedonik açlığı olan birisi ya bir defa şöyle ekseriyetle kilo fazlası olabilir. Yeme bozukluğu olabilir. Kilo fazlası yoksa, tahminen tıkınır formda yiyip kusuyor olabilir. Yani yakın bir arkadaşımızda bu türlü bir kaygımız varsa, direkt bu türlü bir şey söylemek yerine biraz gözlemlemek gerekebilir. Bu süreksiz bir süreç mi? Yani, bir aile bireyini kaybetmiş ya da partnerinden ayrılmış bir bireyde kısa periyodik olarak bunlar olağan doğal ki. Bunun uzun vadeli olması, bir hayat usulü haline gelmesi ve kişinin üç ay, altı ay en az bu yeme bozukluğunun içinden kurtulamıyor, çıkamıyor olması lazım patolojik demek için. Yoksa orta ara hepimizde olan durumlar aslında. Yani, gözlemlemek çok kıymetli.”