Yenidoğan Bebeklerde Topuk Kanı Uygulaması: Önemi ve Süreci
Yenidoğan Bebekler İçin Topuk Kanı Sırası
Yenidoğan bebeklerde bazı genetik ve metabolik hastalıkların erken teşhisi için uygulanan önemli bir işlem olan topuk kanı, bebek doğduktan sonraki ilk 5 gün içinde alınır. Bu uygulama, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen program çerçevesinde gerçekleştirilmekte olup, yenidoğan bebeklerin yaklaşık %99’una uygulanmaktadır. Ancak, bazı aileler bu uygulamayı reddetme hakkına sahip olup, bu durumda resmi bir form doldurup imza vermeleri gerekmektedir.
TOPUK KANI NEDEN ALINIR?
Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı bildiriye göre, topuk kanı uygulaması, doğan her bebeğin bazı kritik hastalıklara karşı taranması açısından son derece önemlidir. Bu hastalıklar arasında şunlar yer almaktadır:
- Fenilketonüri
- Konjenital Hipotiroidi
- Kistik Fibrozis
- Biyotinidaz Eksikliği
- Konjenital Adrenal Hiperplazisi
Ayrıca, 09 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla spinal müsküler atrofi (SMA) taraması da bu uygulama kapsamında yapılmaktadır. Yapılan bu taramalar sayesinde, belirtilen hastalıklar nedeniyle oluşabilecek geri dönüşümü olmayan hasarların önüne geçilebilmekte veya etkileri azaltılabilmektedir. Bu nedenle, bebeğinizin bu hastalıklara karşı taranması amacıyla topuk kanı örneği alınması büyük önem taşımaktadır. Bakanlık, topuk kanı taramasına eklenebilecek ve çocukların yaşam kalitesini artıracak başka hastalıkların da tarama programına dahil edilmesi için bilimsel çalışmalar yürütmektedir.
TOPUK KANI ZORUNLU MU?
Topuk kanı uygulaması, Sağlık Bakanlığı’nın programında yer almakta ve her yenidoğana rutin olarak uygulanmaktadır. Bu uygulama, Bakanlık tarafından zorunlu tutulmakta olup, adli bir zorunluluk bulunmamaktadır. Uygulamayı reddeden ailelerin resmi bir form doldurması ve imza atması gerekmektedir.
TOPUK KANI İLE NEYE BAKILIYOR?
Topuk kanı ile teşhis edilebilen hastalıklar şunlardır:
- Fenilketonüri
- Galaktozemi
- SMA
- Konjenital hipotiroidi
- Kistik fibrozis
- Orak hücreli anemi
- Akçaağaç şurubu idrar hastalığı
- Biyotinidaz eksikliği
- Konjenital adrenal hiperplazisi
TOPUK KANI ALINMAZSA NE OLUR?
Topuk kanı ile yukarıda belirtilen genetik ve metabolik hastalıkların teşhisi yapılmaktadır. Eğer topuk kanı alınmazsa, bu hastalıkların varlığı durumunda erken teşhis imkanı kaybolacaktır. Bu da, potansiyel sağlık sorunlarının zamanında müdahale edilmeden ilerlemesine neden olabilir.
TOPUK KANI NEDEN TARTIŞILIYOR?
Topuk kanı alımının bebeğe herhangi bir zararı bulunmamaktadır ve amacı erken teşhis sağlamaktır. Ancak, tarama testleri tek başına kesin bir tanı sağlamaz. Doktorlar, topuk kanı taraması ile anormal durumları tespit ederek aileleri ileri tetkik gereksinimleri hakkında bilgilendirmektedir. Bununla birlikte, topuk kanı almanın çocuğun Anayasa ile korunan yaşam ve sağlık hakkı üzerindeki olumlu etkileri, tıbbi otoritelerce henüz kanıtlanmamış ve bazı teşhis ve tedavi yöntemleri hala tartışmalı bir konu olmuştur. Ancak, Sağlık Bakanlığı bu uygulamayı zorunlu kılmakta ve önemine dair çeşitli bilgilendirmeler yapmaktadır. Topuk kanı taramasının, genetik hastalıkların erken teşhisinde hayati bir rol oynadığı ifade edilmektedir.
