Helikopter Ebeveynlik ve Çocuk Gelişimi Üzerindeki Olumsuz Etkileri

Helikopter Ebeveynlik ve Çocuk Gelişimi Üzerindeki Etkileri

Çocuklarının her adımına müdahale eden ve sürekli denetleyen ebeveynlik tarzı olarak tanımlanan helikopter ebeveynlik, çocuklarda özgüven eksikliği, duygusal stres ve riskli davranışlar gibi birçok olumsuz sonuca yol açabiliyor. İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. T. Gül Şendil, bu ebeveynlik stilinin çocukların gelişimi üzerindeki etkilerini değerlendirdi.

Çocuklarını yaşamlarının odak noktası haline getiren ve devamlı kontrol altında tutmaya çalışan ebeveyn modelleri, günümüzde sıkça karşılaşılan bir durum. Neredeyse çocuklarına nefes alacak alan dahi bırakmayan bu anne ve babalar, çocukların ruhsal ve sosyal gelişiminde ciddi olumsuz etkilere yol açabilir.

HELİKOPTER EBEVEYN NE ANLAMA GELİYOR?

Helikopter ebeveynlik terimi, “Çocuğunun her hareketini kontrol eden, sürekli denetleyen ve ona neredeyse hiç nefes alma alanı bırakmayan anne babaları” tanımlamak için kullanılmaktadır. Prof. Dr. Şendil, ebeveynlerin bu tutumları genellikle “en iyisini yapmak” adına gerçekleştirdiklerini, ancak araştırmaların bunun çocukların ruh sağlığı ve kariyer seçimleri gibi birçok alanda ciddi sorunlara yol açtığını gösterdiğini belirtiyor.

AŞIRI KONTROL ÇOCUKLARDA DUYGUSAL STRESE NEDEN OLUYOR

Bu tür bir ebeveynlik yaklaşımının çocuklarda kaygı ve depresyon riskini artırdığına dikkat çeken Şendil, “Aşırı kontrol, çocuklarda özgüven eksikliğine ve duygusal strese sebep oluyor. Örneğin, bir araştırmaya göre bu tarz ebeveynlik, çocuklarda mükemmeliyetçi bir yapının gelişmesine neden olabiliyor. Sonuç olarak, çocuklar kendilerini sürekli baskı altında hissediyor ve asla yeterince iyi olmadıklarını düşünüyorlar. Bazı ebeveynler, çocuklarının eğitim hayatına o kadar müdahale ediyor ki, bu durum çocuğun ders çalışma isteğini bile olumsuz etkileyebiliyor. Çocuklar, ders çalışmayı bir ‘zevk’ değil, sadece ebeveynlerini memnun etmek için yapmak zorunda oldukları bir görev olarak görüyor. Bu da uzun vadede akademik başarıda düşüşe yol açıyor.”

ÇOCUKLAR SOSYAL ÇEVRELERİNDE BAĞIMSIZ BİR BİREY GİBİ HAREKET EDEMİYOR

Ayrıca, helikopter ebeveynlerin çocuklarının kariyer seçimlerinde daha kararsız olduklarını ve hata yapma korkusuyla yeni fırsatlara açık olamadıklarını vurgulayan Şendil, “Aşırı müdahaleci ebeveynlerin çocukları, arkadaşlık ve romantik ilişkilerde kendilerini yeterince başarılı hissetmiyorlar. Kendi kararlarını almakta zorluk çektikleri için sosyal çevrelerinde bağımsız bir birey gibi hareket edemiyorlar. Bu da uzun vadede ilişki problemlerine yol açabiliyor.” şeklinde değerlendirmede bulundu.

KONTROLÜN DOZUNDAKİ ARTIŞ ÇOCUKLARDA RİSKLİ DAVRANIŞLARI ORTAYA KOYABİLİR

Ebeveynlerin çocuklarını her konuda koruma çabası, aslında onların bağımsızlık geliştirme şansını ellerinden almakta. Şendil, “Bu durum, bazı çocuklarda riskli davranışların ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Örneğin, bir araştırmada aşırı kontrol altında tutulan gençlerin daha fazla alkol kullandığı tespit edilmiştir. Çünkü bu gençler, bağımsızlıklarını kanıtlamak adına farklı yollara başvurabiliyorlar.” dedi.

GEREKTİĞİNDE REHBER EDİLMELİ

Helikopter ebeveynler için en önemli önerinin, çocuklarının bağımsızlıklarını teşvik etmek ve karar verme süreçlerinde onlara daha fazla alan tanımak olduğunu belirten Şendil, sözlerini şöyle tamamladı: “Çocukların hata yapmasına izin vermek, onların gelişimi için kritik öneme sahip. Unutmayın, çocukların yanında olmak elbette önemli. Ancak bu, onları sıkı bir şekilde kontrol etmek anlamına gelmemeli. Daha çok, onları desteklemek ve gerektiğinde rehberlik etmek şeklinde olmalıdır. Çocukların kendi ayakları üzerinde durmalarına fırsat verildiğinde, hem daha sağlıklı bireyler yetişir hem de ebeveynler gereksiz bir yıpranmadan korunmuş olur.”