Çocukların Dil Gelişimi ve Piaget’in Dönemleri
Çocukların gelişimi ve psikolojisi üzerine çalışan ünlü psikolog Jean Piaget, çocukların konuşma becerisini kazanma süreçlerini dört ana döneme ayırmaktadır. Piaget’e göre, bebeklerin dil gelişiminde agulama, tek sözcük, telgrafik ve ilk gramer dönemleri bulunmaktadır. Gelişim psikolojisi çalışmaları incelendiğinde, çocukların konuşma dönemleri şu şekilde ilerleyebilir:
1. Agulama Dönemi (0-12 Ay)
Bu dönem, bebeğin ilk sesleri çıkarmaya başladığı ve dil gelişiminin temel taşlarının atıldığı bir süreci kapsar. İlk olarak 0-2 ay arasında bebek, bilinçsiz bir şekilde çeşitli sesler çıkarır. Ardından, 2-6 ay arasında “babıldama evresi” başlar. Bu evrede bebekler, ünlü ve ünlüsüz harfleri birleştirerek, “ba-ba”, “ma-ma” gibi sesler üretirler.
Mırıldanmanın Tekrarı Dönemi (6-9 Ay)
Bu dönemde bebek, ses oyunlarını tekrar ederek duyduğu sesleri taklit etmeye başlar. “Ba-ba-ba”, “ma-ma-ma” gibi hece tekrarları yapar ve çıkardığı sesleri ritmik hale getirir. Ebeveynlerin bu dönemde ses oyunlarına katılması, bebeğin dil gelişimi için oldukça teşvik edici bir deneyim sunar.
Ses Sözcük Dönemi (9-12 Ay)
Bu dönem, bebeklerin insan seslerini bilinçli bir şekilde taklit etmeye başladıkları bir süreçtir. Mırıldanmalar, daha düzgün dizeler oluşturmaya başlar, ancak bu sesler henüz anlam taşımaz. Bebekler kelimelerin anlamlarını çözmeye ve jestlerle birlikte sözcükleri anlamlandırmaya başlar.
2. Tek Sözcük Dönemi (12-18 Ay)
Bebekler, ilk anlamlı sözcüklerini bu dönemde telaffuz etmeye başlarlar. “Mama”, “baba” gibi kelimeleri, belirli nesneler veya kişilerle ilişkilendirerek kullanırlar. Bu sözcükler genellikle günlük yaşamlarındaki tanıdık nesneleri ifade eder. Aynı zamanda kavram gelişimi de bu dönemde başlar ve çocuk, alıcı dilini geliştirerek kelimeleri anlamaya başlar.
3. Telgrafik Konuşma Dönemi (18-24 Ay)
Bu dönemde çocuklar, iki kelimeyi bir araya getirerek basit ifadeler oluştururlar. Ancak kurdukları cümleler dil bilgisi kurallarına uygun olmayabilir. “Anne git”, “top at” gibi kısa ve öz ifadeler kullanarak iletişim kurarlar. İki kelimenin birleşmesiyle anlam taşıyan ifadeler meydana gelir.
4. İlk Gramer Dönemi (24-60 Ay)
Bu dönem, çocukların dil bilgisi kurallarını kullanmaya başladıkları bir aşamadır. 2-3 yaş arasında, çocuk 3-4 kelimelik cümleler kurarak mantıklı düşüncelerini ifade etmeye başlar. Aynı zamanda, emirleri yerine getirme ve basit soruları yanıtlama yetenekleri gelişir. Bu süreçte çocuklar, ana dilinin temel kurallarını öğrenerek tam anlamıyla iletişim kurabilir hale gelirler. Zaman eklerini doğru kullanmaya başlarlar, soru sorma yetenekleri gelişir ve sırasıyla anlatma becerileri güçlenir. 5-6 yaş arasında çocuklar, dili yetişkinler gibi kullanmaya başlar ve söz dağarcıkları 2000-3000 kelimeye ulaşır.
Bu noktada, ebeveynlerin ve çevredeki yetişkinlerin çocukların dil gelişimindeki rolü son derece önemlidir. Çocuğun dilini geliştirirken ona doğru modeller sunmak ve konuşmasını eleştirmek yerine destekleyici bir yaklaşım benimsemek, dil gelişimi açısından büyük bir fayda sağlar. Ayrıca, her çocuğun koşullarının farklı olduğunu unutmamak gerekir; bazı çocuklar daha erken sesleri ve anlamları toparlarken, bazıları daha yavaş ilerleyebilir.
