Anemi ve Kansızlık: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Anemi, yani kansızlık, toplumda yaygın olarak görülen sağlık sorunlarından biridir. Bu durum, vücuttaki sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin sayısının azalması sonucu organlara yeterli oksijen taşınamamasıyla ortaya çıkar. Kırmızı kan hücreleri içinde bulunan hemoglobin, erkeklerde 13 gram/dl’nin, kadınlarda ise 11 gram/dl’nin altında olduğunda anemi teşhisi konur.

İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, özellikle kadınlarda sıkça rastlanan bu hastalığın sebeplerini ve belirtilerini detaylı bir şekilde ele aldı. İşte bu konuda önemli uyarılar ve öneriler:

Birçok Neden Var

Aneminin birçok farklı nedeni bulunmaktadır. Mide ülseri, mide fıtığı, yemek borusu ve midedeki varisler, bağırsak polipleri, ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları, parazitler ve aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçların kullanımı, kansızlığa yol açabilir. Ayrıca, demir açısından zengin olmayan besinlerle beslenmek de anemi riskini artırır. Mide ameliyatları sonucu midenin bir kısmının ya da tamamının çıkarılması ve ince bağırsak hastalıkları da demir eksikliğine neden olabilir.

Kadınlarda adet kanamalarına bağlı demir eksikliği sık görülürken, erkeklerde ortaya çıkan demir eksikliği anemisi mutlaka ciddiyetle ele alınmalıdır.

Belirtiler Nasıl Anlaşılır?

Aneminin belirtileri arasında halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma, çarpıntı, üşüme (özellikle el ve ayaklarda soğukluk hissi), baş dönmesi, fenalık hissi, regl düzensizlikleri, cinsel fonksiyon bozuklukları, baş ağrısı, kaslarda güçsüzlük, kulaklarda çınlama veya uğultu, kol ve bacaklarda uyuşma veya iğnelenme, iştahsızlık, bulantı, yutma güçlüğü, dilde yanma ve tat alamama, göğüs ağrısı ve eforla gelen nefes darlığı gibi belirtiler demir eksikliğini düşündüren önemli bulgulardır.

Kimlerin Demire Daha Fazla İhtiyacı Vardır?

Demir ihtiyacı özellikle şu gruptaki bireylerde fazladır:

• Çocuklar ve gelişmekte olan gençler
• Adet gören kız çocukları
• Kadınlar, özellikle gebeler
• Sık doğum ve düşük yapan kadınlar
• Yaşlı bireyler
• Aşırı egzersiz yapan kişiler

Doğal Demir Kaynakları

Demir açısından zengin doğal kaynaklar şunlardır:

• Kırmızı et ve sakatatlar
• Yumurta sarısı
• Baklagiller (nohut, mercimek, fasulye)
• Kuru yemişler (ceviz, badem, fındık)
• Kabak çekirdeği
• Taze sebzeler (ıspanak, pazı, brokoli, maydanoz, roka)
• Kuru meyveler (kuru üzüm, kuru kayısı, kuru erik, hurma)

Çayın limonla birlikte içilmesi, demir emilimini artırır. Muz, portakal, kavun ve çilek gibi meyveler de demir emilimini destekler. İşlenmemiş tahıllar demir açısından daha zengin olup, beyaz pirinç ve beyaz un ise demir içeriği bakımından düşüktür. Brokoli ve lahana gibi sebzelerin hayvansal gıdalarla birlikte tüketilmesi de oldukça faydalıdır. Bununla birlikte, yeşil çay, siyah çay, kahve, süt ve süt ürünleri gibi içecekler demir emilimini azaltabilir, bu nedenle bu gıdaların demir takviyeleri veya demir açısından zengin gıdalarla birlikte tüketilmemesi önerilir.

Teşhis ve Tedavi

Aneminin tanısı genellikle tam kan sayımı ile kolayca konulabilir. Hemoglobin değerine bakılarak anemi teşhisi koymak mümkündür. Hastalığın tedavisi, aneminin nedenine göre değişiklik gösterir.

Uzun Süreli Kansızlığın Riskleri

Kansızlık uzun süre devam ederse, kalp büyümesi ve dolayısıyla kalp yetmezliği riski artar. Akciğerler de zorlanacağından nefes darlığı gelişebilir. Dokulara yetersiz oksijen gitmesi, beyin gibi hayati organları da olumsuz etkileyebilir.

Nedenleri Araştırılmalı

Kansızlığın sebepleri ve sonuçları mutlaka incelenmelidir. Çünkü anemi, kanser, romatizma, diyabet ve böbrek yetmezliği gibi önemli hastalıkların bir belirtisi olabilir. Aneminin tanısı için, nedeninin ortaya konması ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması büyük önem taşır. Demir, alyuvarlardaki oksijen taşıyan hemoglobin molekülünün önemli bir bileşenidir. Anemi tanısı, kanda hemoglobin miktarı, hematokrit değeri ve eritrosit sayısına bakılarak konulmaktadır.

Fazla Demir Zararlıdır

Vücuda aşırı miktarda alınan demir, karaciğer yağlanması, diyabet, kalın bağırsak kanseri ve erken yaşlanma gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, gereksiz yere demir takviyeleri kullanılmamalıdır.

Yaşla Birlikte Risk Artar

Yaş ilerledikçe anemi riski artar. ABD’de yapılan araştırmalara göre, 65 yaş üzerindeki erkeklerin %11’i, kadınların ise %10’u anemi riski taşımaktadır. İleri yaşlarda görülen anemi, kalp hastalıkları ve osteoporoz (kemik erimesi) riskini artırabilir ve erken ölümlere neden olabilir.