Kahvaltıda Portakal Suyu: Sağlık mı, Kapitalizm mi?
Amerikalıların kahvaltılarında sıkça yer alan portakal suyu, hem filmlerde hem de günlük yaşamda karşımıza çıkan bir alışkanlık. Peki, bu yaygın alışkanlık nasıl oluştu? Portakal suyu içmenin sağlığa yararı mı var, yoksa kapitalist bir stratejinin sonucu mu? Portakal suyu, yüksek C vitamini içeriği dolayısıyla sağlığa faydalıdır, ancak aşırı tüketimi, içeriğindeki yüksek şeker nedeniyle kan şekerinin ani bir şekilde yükselmesine neden olabilir.
Amerikalıların kahvaltılarında vazgeçilmez bir yer edinen portakal suyu, tahmin edeceğiniz gibi, sağlığa olan faydaları nedeniyle değil, tamamen reklam stratejileri sayesinde alışkanlık haline gelmiştir. 20. yüzyılın başlarında Kaliforniya Meyve Yetiştiricileri Borsası (KMYB), aşırı portakal üretimi nedeniyle arz-talep dengesinin bozulmasıyla karşılaştı. Bu durum, ürünlerini satmakta zorlanan KMYB için bir sorun haline geldi ve bu sorunu aşmak için yenilikçi bir pazarlama stratejisi geliştirmeye yöneldi.
Rekabetçi bir ortamda portakal satışlarını artırmak için çare arayan KMYB, modern reklamcılığın öncüsü olarak kabul edilen Albert Lasker’dan yardım aldı. Lasker, etkili reklam kampanyalarıyla tanınmıştı ve portakal suyunun popülaritesini artırma misyonunu üstlendi. İşte bu noktada olayların seyri değişmeye başladı.
1930’ların Amerikasında, insanların kişi başına yıllık yalnızca 8,6 kilogram portakal tükettiği bir dönemde, KMYB, portakalın içerdiği C vitamininin sağlık açısından faydalı olduğunu vurgulayan reklamlar hazırlamaya başladı. Bu reklamlar, portakal suyunun sağlığı artıran bir içecek olarak algılanmasını sağladı. O dönemde, aşırı portakal tüketiminin sağlık sorunlarına yol açabileceğine dair endişeler mevcuttu. Ancak KMYB, bu kaygıları gidermek için sürekli olarak portakalın zarar vermediğini savunan kampanyalar düzenledi.
İlk olarak konserve şeklinde satışlar yapılmaya başlandı fakat bu ürün, yapış yapış bir dokuya sahip olduğundan ve rengi çabuk kahverengileştiğinden, yeni bir değişiklik yapılarak uzun süre raflarda kalabilen soğutulmuş portakal suyu üretimine geçildi. Bu, portakal suyunun evde sıkılmasının zahmetli olduğunu düşünen Amerikalılar için büyük bir kolaylık sağladı. Portakal suyu, böylece daha erişilebilir ve yaygın hale geldi.
Ayrıca bu süreçte meyve sıkacaklarının icat edilmesine de öncülük edildi. Bu strateji, sadece ürünün satışını artırmakla kalmadı, aynı zamanda sabah kahvaltılarının vazgeçilmez bir parçası haline gelmesini sağladı.
Peki, neden özellikle sabah saatlerinde tüketiliyor? Çünkü KMYB, aynı dönemde limonata da üretiyordu ve iki ürünün aynı zamanda tüketilmesini istemiyordu. Bu nedenle, portakal suyunun sabah, limonatanın ise öğle saatlerinde tüketilmesini önerdiler. Bu strateji, insanlara sabahları portakal suyu içmenin doğal bir alışkanlık olduğu fikrini yerleştirdi. Yani, Amerikalılar bu alışkanlığa tamamen zekice planlanmış bir reklam stratejisi sayesinde kapıldılar.
KMYB ve Albert Lasker’ın bu kurnaz pazarlama hamlesi, portakal suyunun bir kültür haline gelmesini sağladı. Buradan anlaşılıyor ki, kapitalizmin etkili bir reklam stratejisi, halkın alışkanlıklarını büyük ölçüde şekillendirebiliyor. Aslında bu durum, düşündüğümüzde ne kadar korkutucu değil mi?
Ülkemizde de bazı aileler kahvaltı sofrasında portakal suyu ya da diğer meyve sularını eksik etmiyor. Ancak ünlü kardiyolog Canan Karatay, bolca tüketilen meyve sularının zararlı olduğunu vurgulayarak, C vitamininin sadece meyve sularında bulunmadığını ve bunun büyük bir yanılgı olduğunu belirtmektedir. Meyve suyunun alkolle benzer etkiler yarattığını ve bu içeceklerin karaciğeri yağlandırıcı etkisi olduğunu da ekliyor.
